De termen duurzaam en duurzaamheid horen we tegenwoordig overal. In Nederland is elke regio druk bezig met het opzetten van verschillende strategieën en uitvoeringsprogramma’s. Door de decentralisatie van landelijke en provinciale taken zullen gemeenten de komende jaren steeds relevanter worden in deze duurzaamheidsopgave. Kleine gemeenten hebben echter vaak nog moeite om invulling te geven aan duurzaamheidopgaves en om plannen te realiseren. Hierbij komen zij verschillende drempels tegen. Aniek heeft het afgelopen half jaar onderzocht welke drempels dit zijn in kleinere gemeenten en hoe het Adviesmodel duurzame Ontwikkeling hierbij kan helpen.
Meest voorkomende redenen om niet met duurzaamheid aan de slag te gaan
In de literatuur en de afgenomen interviews kwamen verschillende drempels aan het licht die van toepassing zijn op de kleinere gemeenten. De meest besproken drempel was capaciteit. Binnen de meeste gemeenten zijn momenteel nog weinig mensen actief bezig met duurzaamheid. Veel taken vallen daardoor op dezelfde schouders. Zo vielen bij sommige gemeenten de taken van klimaatadaptatie, circulaire economie en energietransitie allemaal onder het takenpakket van één enkele beleidsmedewerker duurzaamheid. Ook de grote, onzekere investeringen kwamen tijdens de interviews naar voren als een hoge drempel. Kleine gemeenten gaven aan het vele geld voor grote investeringen niet altijd te hebben. Zeker omdat de gevolgen van klimaatverandering en de positieve impact van investeringen niet altijd helder zijn.
De wet- en regelgeving is voor gemeenten ook een drempel. Deze is vooral ingericht op de huidige situatie. Binnen duurzaamheid worden echter steeds nieuwe innovaties onderzocht, wat ervoor zorgt dat de wet- en regelgeving achter gaat lopen. Gemeenten die vooruitstrevend te werk gaan en vooroplopen met ontwikkelingen lopen op deze manier continu tegen deze wetgeving aan. Als laatste drempel gaven alle gemeenten aan dat het implementeren van duurzaamheid veel weerstand met zich meebrengt. Niet alleen gemeenten vinden de complexiteit en onzekerheid van duurzaamheid namelijk lastig. Ook bewoners voelen zich niet persoonlijk betrokken bij duurzaamheid door de omvang van het onderwerp en door onzekerheid. Hierdoor is het lastig om duurzame maatregelen te realiseren zonder weerstand. Deze weerstand wordt mede veroorzaakt door een andere drempel: gebrek aan kennis zowel binnen de gemeentelijke organisatie als andere partijen.
Hoe het Adviesmodel duurzame Ontwikkeling kan helpen bij deze drempels
Voor enkele van de gevonden drempels biedt het Adviesmodel Duurzame Ontwikkeling momenteel al een bruikbare oplossing. Met een database vol informatie over verschillende duurzame maatregelen, zit de meeste toegevoegde waarde op het gebied van kennis. Ook helpt het Adviesmodel bij capaciteitsproblemen, doordat adviseurs voornamelijk zelfstandig werken. Daarnaast biedt het Adviesmodel informatie over de baten en investeringen van een maatregel over de gehele levensduur. Op die manier wordt een eerlijk beeld gevormd van de baten en kosten, ook op langere termijn. Dit maakt investeringen minder onzeker.
Hoe nu verder?
Mijn onderzoek heeft veel wetenschappelijke kennis getoetst, bevestigd en onderbouwd. Met dit inzicht kunnen gemeenten en andere (decentrale) overheden gerichter aan de slag met het overwinnen van drempels en de implementatie van de duurzame transities. Het Adviesmodel kan bij veel van deze drempels een oplossing bieden. Maar, er zijn ook drempels waar wij zelf tegenaan lopen, of waar we nog geen oplossing voor bieden. Dus ook voor ons geldt: werk aan de winkel!