Adviesmodel Duurzame Ontwikkeling – De uitdagingen van duurzame transities: Ruimte
Ondanks mondiaal, nationaal en lokaal beleid, voldoende technische kennis en -als we het rooskleurig zien- genoeg mensen die er mee aan de slag willen, blijkt het nog knap lastig om duurzame transities aan te pakken. Maar waarom is dit nou eigenlijk zo uitdagend? En zijn er dan geen manieren om op deze uitdagingen in te spelen? In deze blog nemen we je mee langs de ruimtelijke uitdagingen van de duurzame transities en laten we zien hoe we er bij DON Bureau mee omgaan.
Het ruimtelijke aspect vormt een belangrijke uitdaging bij de implementatie van de energietransitie, klimaatadaptatie en de circulaire economie. De hiervoor benodigde maatregelen hebben namelijk een flinke impact hebben op onze leefomgeving. De beschikbare ruimte in deze leefomgeving is echter beperkt, zeker in het stedelijk gebied. Er zal daarom efficiënt omgegaan moeten worden met de ruimte die wél beschikbaar is.
Ruimteparadox van de gebouwde omgeving
Een begrip wat hierbij vaak naar voren komt is de ruimteparadox van de gebouwde omgeving. Hierin wordt de beperkte beschikbare ruimte niet gezien als een barrière, maar juist als kans! Maatregelen die bijdragen aan meerdere opgaven moeten daarin voorrang krijgen op maatregelen die maar aan één opgave bijdragen.
Een voorbeeld van een dergelijke multifunctionele maatregel is een groen dak. Deze maatregel zorgt namelijk voor extra waterberging, verkoeling, isolatie, biodiversiteit en een hogere waarde van je huis. Dit soort maatregelen moeten dus voorrang krijgen, zodat er op één plek aan meerdere opgaven kan worden bijgedragen. Geen gekke gedachte. Zeker niet als je kijkt welke opgaven er naast de duurzame transities nog meer allemaal spelen: gezondheid, afnemende biodiversiteit, bereikbaarheid, sociaal-maatschappelijke vraagstukken en ga zo maar door. Deze aanpak is dan ook niet voor niets opgenomen in de Nationale Omgevingsvisie.
Een andere aanpak is het creëren van meerwaarde door maatregelen te combineren. Door bijvoorbeeld zonnepanelen aan te leggen boven een groen dak, wordt er op één dak een bijdrage geleverd aan meerdere uitdagingen. Daarnaast wordt het rendement van de panelen in sommige gevallen tot wel 20% verhoogd door de verkoelende werking van het groene dak. Zou er iets zijn waar zo’n dak niet goed voor is?
Ruimtelijke verschillen
Door actief te zoeken naar maatregelen die aan meerdere opgaves bijdragen en maatregelen te combineren, wordt er dus efficiënter met de beschikbare ruimte omgegaan. Daarmee is de ruimtelijke uitdaging helaas nog niet meteen verholpen. Naast dat de beschikbare ruimte beperkt is, zijn er namelijk ook veel onderlinge verschillen tussen buurten, wijken en gebieden. Verschillen in bewoners, verschillen in bebouwing, maar bijvoorbeeld ook verschillende bodemsoorten en grondwaterstanden. Maatregelen die in de ene wijk toegepast kunnen worden, kunnen daardoor niet klakkeloos worden gekopieerd in een andere wijk. Ieder gebied zal dus elke keer opnieuw moeten worden geanalyseerd om te kijken welke maatregelen er – efficiënt en effectief – kunnen worden geïmplementeerd. Dat kost tijd en geld en dat is er vaak (nog) niet genoeg.
De aanpak van DON
Bij DON Bureau hebben we ook te maken met deze ruimtelijke uitdagingen. Dat was voor ons een van de redenen om het Adviesmodel Duurzame Ontwikkeling op te zetten. We hebben hiervoor een database ontwikkeld met relevante gegevens van 175 verschillende maatregelen. Al deze maatregelen zijn praktisch toepasbaar en leveren op lokale schaal een bijdrage aan de duurzame transities. In de database staat onder andere vermeld aan welke opgaven een maatregel bij kan dragen. Zorgt een maatregel bijvoorbeeld voor een reductie van het gasverbruik, voor waterberging, of juist allebei? Ook hebben we inzichtelijk gemaakt welke combinaties van maatregelen meerwaarde creëren, zoals bijvoorbeeld de zonnepanelen en het groene dak.
Vanuit deze database analyseren we welke maatregelen op specifiek op een locatie toegepast kunnen worden. Dit doen we in een kort tijdsbestek, waardoor onze gebiedsspecifieke aanpak weinig tijd (en dus geld) kost. Daarbij proberen we zoveel mogelijk gebruik te maken van maatregelen die bijdragen aan meerdere opgaven en creëren we zoveel mogelijk meerwaarde door maatregelen te koppelen. Op basis hiervan adviseren we decentrale overheden over de meest optimale combinatie van duurzame maatregelen die op een specifieke locatie toegepast kunnen worden. Zo spelen wij actief in op de ruimtelijke uitdagingen en helpen we om deze uitdagingen te overwinnen!
Aan de slag!
Om goed aan de slag te kunnen met de duurzame transities, is het dus noodzakelijk om in te spelen op de ruimtelijke uitdagingen. Het Adviesmodel Duurzame Ontwikkeling is een tool om hiermee aan de slag te gaan. Met deze aanpak willen we overheden dan ook graag gaan helpen. Maar, dit is natuurlijk slechts één manier om dit te doen. We zijn daarom ook zeer benieuwd hoe anderen met deze uitdagingen omgaan. Zien jullie ook dezelfde uitdagingen? Wat zijn jullie oplossingen?
Verder in gesprek over de duurzame transities, ruimtelijke uitdagingen, oplossingen of het Adviesmodel Duurzame Ontwikkeling? Neem dan contact op met Tom of Jorg!