Visie 2030 reductie primair grondstoffenverbruik

Aanleiding

In de Achterhoek is in de Visie 2030 het doel gesteld om het primaire grondstoffenverbruik met 50% te verminderen tegen 2030. Dit sluit aan bij de landelijke doelstelling voor de grondstoffentransitie. Het domein Bouw & Infra, inclusief de GWW (Grond-, Weg- en Waterbouw) en de Openbare Ruimte, is een grootverbruiker van producten met een aanzienlijke milieu-impact, waar we verandering in willen brengen. De intentie is om met de gemeenten in de Achterhoek de verduurzaming van GWW-projecten te versnellen door circulair opdrachtgeverschap en circulair inkopen. Hierbij wordt ingezet op vier strategische pijlers:

1. Vermindering van grondstoffengebruik: Minder (primaire) grondstoffen gebruiken door af te zien van het produceren of kopen van producten, deze te delen of efficiënter te maken (‘narrow the loop’).
2. Substitutie van grondstoffen: Primaire grondstoffen vervangen door secundaire grondstoffen en duurzame biogrondstoffen die zo hoogwaardig mogelijk worden toegepast, of door andere, meer algemeen beschikbare grondstoffen met een lagere milieudruk. Denk hierbij aan de verplichting tot een bepaald percentage recyclaat (hergebruikte materialen).
3. Levensduurverlenging: Producten en onderdelen langer en intensiever gebruiken door hergebruik en reparatie. Dit vertraagt de vraag naar nieuwe grondstoffen (‘slow the loop’).
4. Hoogwaardige verwerking: De kringloop sluiten door recycling van materialen en grondstoffen, zodat er minder afval wordt verbrand of gestort en er meer hoogwaardig aanbod van secundaire grondstoffen ontstaat (‘close the loop’).

De komende jaren moet de circulaire economie met bovenstaande pijlers een plaats krijgen in GWW-projecten. Hoe dat precies vorm krijgt, is onze rol om gezamenlijk in kaart te brengen.

Onze rol

Om de circulaire ambities te realiseren, is gemeentelijke samenwerking noodzakelijk, omdat individuele gemeenten niet in staat zijn om zelfstandig een circulaire economie op te zetten. Dit kan alleen door ketensamenwerking: gezamenlijk circulair inkopen en zorgen voor maximaal hergebruik. Om dit te bereiken moeten de krachten worden gebundeld. Door de marktvraag te bundelen, ontstaat voor producenten de benodigde schaal om deze producten kosteneffectief te produceren, wat de markt voor circulaire bouwmaterialen stimuleert. Dit vergt een bottom-up samenwerking, ‘learning by doing’. Dit houdt in dat met uitvoerende mensen (projectleiders, thema-deskundigen, inkopers en ontwerpers) aan de hand van praktijkvoorbeelden gezamenlijk een uitvoeringsprogramma wordt opgesteld en uitgevoerd.

DON Bureau neemt als procesbegeleider de regio Achterhoek, gemeenten en betrokken partijen mee in de verkenning, wat uiteindelijk moet leiden tot een regionale aanpak om GWW-projecten circulair te ontwerpen, aan te besteden en te realiseren. De acht Achterhoekse gemeenten spelen daarbij een belangrijke rol met het leveren van input en wensen. Voor de verkenning zijn de volgende stappen doorlopen:

1. In gesprek met de gemeenten over de definities van circulaire GWW en hun duurzame ambities en concrete doelen. Onderdeel van de dialoog is het betrekken van interne stakeholders bij gemeenten, waaronder de bestuurders, voor het benodigde draagvlak voor de aanpak.
2. Inzicht krijgen in reeds beschikbare kennis van en (lopende) activiteiten op het gebied van circulaire GWW.
3. Betrekken van marktpartijen, deskundigen en andere relevante actoren. De kennis van marktpartijen en deskundigen is van belang voor alle fasen van circulaire GWW.
4. Van behoefte naar uitvoeringsplan: Gezamenlijk wordt een plan van aanpak opgesteld met activiteiten.

Het resultaat

Samen met de betrokken gemeenten heeft DON Bureau een eerste versie van het uitvoeringsplan opgesteld. Het uitvoeringsplan is bedoeld om de benodigde verandering in bedrijfsprocessen en bedrijfsvoering voor de stap naar circulaire GWW-projecten in kaart te brengen en te ondersteunen. De opgeleverde rapportage geeft houvast aan de inrichting en structuur van de kennistafels. Het betreft de kennistafels: Grondstoffenbank, Inkoopprocessen en Innovaties & Proeftuinen. Bij elke kennistafel zijn medewerkers van gemeenten betrokken die in hun werk te maken hebben met de specifieke onderwerpen. Ook zijn regionale marktpartijen met hun kennis en expertise gevraagd deel te nemen aan de kennistafels. Voor elke kennistafel zijn concrete doelen geformuleerd die direct toegepast kunnen worden in het dagelijkse werk.

In 2025 worden de kennistafels verder uitgewerkt. De uitkomsten van de kennistafels komen terecht in het uitvoeringsprogramma: wat willen we bereiken, wanneer willen we dat en hoe gaan we dat doen. De basis daarvoor is beschreven in de opgeleverde rapportage. Er zijn nog veel stappen te zetten, maar de intentie en interesse zijn er!