Waar denk jij aan als je het hebt over assetmanagement? Is jouw antwoord: risicogestuurd beheer? Dan sta je niet alleen. Niet zo vreemd natuurlijk, want vanaf de introductie van assetmanagement is al met die risicomatrix gezwaaid.

Risicogestuurd beheer is een antwoord op een vraag. De vraag is alleen: welke vraag? Want de vraag bepaalt wat je bedoelt met risicogestuurd beheer. Tijd dus om eens te verkennen op welke wijze je met risicogestuurd beheer aan de slag kunt:

• Meeste aandacht voor de kritieke assets: Elk systeem heeft kritieke assets, die grote vervolgschade hebben wanneer ze falen. Risicogestuurd beheerd bestaat in dit geval uit het in kaart brengen van de kritieke assets in het systeem. Deze hebben de meeste aandacht nodig. Denk aan kunstwerken die uitvallen waar geen omleidingsroutes voor zijn, camera’s die uitvallen zodat bediening op afstand niet mogelijk is, belangrijke persleidingen waarvoor geen backup is, etc. Dit zijn grote risico’s. Je doet aan risicogestuurd beheer, door te zorgen dat deze kritieke assets niet uitvallen, of door de effecten zo goed mogelijk op te vangen.

• Toestandsafhankelijk onderhoud (TAO): Je kunt het vervangen van assets op basis van levensduur, omzetten naar vervangen op basis van kwaliteit. Er worden eerst inspecties uitgevoerd en op basis daarvan wordt een maatregelenplan opgesteld. Als de kwaliteit van de asset nog goed is, wordt de asset niet vervangen, ook al is de verwachte levensduur bereikt. Klinkt logisch? Voor sommige assetgroepen en assetbeheerders is dit een radicaal andere manier van werken en voor hen is dit risicogestuurd beheer. We kennen deze werkwijze ook als toestandsafhankelijk onderhoud.

• Afwegingen maken: Organisaties hebben doelen en als die doelen niet bereikt worden, is dat een risico. Maar als je iets niet bereikt dat ook geen doel is, dan is er niets aan de hand. Stel nu dat de aanwezigheid van bomen heel belangrijk is en veiligheid op de weg minder, dan mogen de bomen langs de provinciale wegen gewoon blijven staan. In de praktijk blijken echter zowel de bomen als de veiligheid belangrijk te zijn. Het zijn met name dit soort dilemma’s waar organisaties een afwegingskader voor willen gebruiken. In dat afwegingskader staat dan wat de organisatie belangrijk vindt en wat niet. Vergelijk het met gewichten in een multi criteria analyse. Het probleem is echter dat de afwegingen per dilemma en per locatie kunnen verschillen, dus zo’n afwegingskader is niet zo eenduidig als we graag zouden willen dat het is. Dan kun je discussie aangaan over waar de grootste risico’s liggen.

• Kansen benutten: Risico’s beheersen klinkt als ‘het glas is half leeg’. Om het negatieve gevoel van de term ‘risicogestuurd beheer’ weg te halen, praten mensen liever over kansenbeheer. Dat klinkt als ‘het glas is halfvol’. In de praktijk is dat niet zo. Daar staat kansenbeheer gelijk aan ‘werk met werk maken’ (de werkzaamheden op elkaar afstemmen om de overlast te verminderen) en ‘meekoppelen’ (als je toch onderhoud uitvoert, kun je dan meteen iets doen voor de transitievraagstukken als klimaatadaptatie, nieuwe mobiliteit etc.). Risicogestuurd beheer en kansenbeheer zijn geen tegengestelde begrippen, het zijn aanvullende begrippen.

• Budgetgestuurd beheer: Het onderhoudsbudget is gekrompen. Welke activiteiten worden nu niet uitgevoerd? Het meest logische is om de activiteiten met de grootste risico’s wanneer ze niet worden uitgevoerd, wel uit te voeren en activiteiten met kleine risico’s niet. Daar is niets tegenin te brengen, behalve dan dat er misschien nog andere mogelijkheden zijn om kosten te besparen. Kijk nog eens goed naar de gehanteerde onderhoudsregimes, zijn er mogelijkheden voor levensduurverlengend onderhoud, kunnen er faalkosten worden teruggedrongen, zijn alle doelen nog steeds even belangrijk? Als de verharding er niet mooi uitziet, maar het functioneert nog prima, hoeveel impact heeft de nieuwe bestrating op het aantrekken van bezoekers?

Zoals je ziet, kent risicogestuurd beheer vele vormen. Verdiep je daarom eerst in de vraag, om de beste vorm erbij te kiezen. Op die manier kun je duidelijk verwoorden wat je aan het doen bent en waarom.

Vakmanschap

Tot slot nog dit: Een deel van de risico’s in het beheer van de openbare ruimte is niet in te schatten. We weten niet hoe de wereld zich de aankomende jaren gaat ontwikkelen, wat de klimaatverandering met de assets doet, hoe de assets worden gebruikt anders dan waarvoor ze zijn bedoeld, welke nieuwe assets er bijkomen en welke kant de politiek op gaat. Staar je daarom niet blind op risicoberekeningen, maar blijf je vakmanschap gebruiken.

Wil je meer weten over de andere HNAM blogs? Lees deze hier.