Risico’s, kosten en … ???

Vraag aan assetmanagers wat assetmanagement is en ergens in het antwoord zullen de woorden ‘balans, kosten, prestaties en risico’s’ vallen. Gevisualiseerd zien we dan het driehoekje of de katrollen meteen voor ons. Ooit was er opdrachtgever die zei: “Waarom altijd die kosten vooraan? Laten we het Prestaties, Kosten en Risico’s noemen. Aldus geschiedde. Maar wat nu als de assets geen prestaties leveren?

Wat is de prestatie van een passieve asset?

Ype Wijnia en John de Croon hebben daarover geschreven in hun Engelstalige paper. Zij stellen dat het grotendeel van de assets in de civiele infrastructuur er passief bij ligt. De assets bewegen niet. Denk aan een weg, een vaste brug, een leiding, bebording, een fietsenstalling, je krijgt een beeld. Dus wat is dan de prestatie van die assets? De aannemer heeft een prestatie geleverd met het bouwen van de asset. De beheerder levert een prestatie met het in goede conditie houden van de asset. Maar de assets zelf doen niets. Ze leveren domweg door er te zijn. Om dan toch iets te zeggen over de prestaties, grijpen we terug naar aspecten als beschikbaarheid en betrouwbaarheid.

Beschikbaarheid is het omgekeerde van niet beschikbaar zijn. We tellen de minuten, uren of dagen bij elkaar op dat een asset buiten bedrijf is. Het niet beschikbaar zijn wordt op deze manier opgevat als een risico. De prestaties van de assets worden dus uitgedrukt als een risico. Als je er zo naar kijkt, gaat assetmanagement in de civiele infrastructuur niet over de balans tussen prestaties, kosten en risico’s, maar over de balans tussen kosten en risico’s.

Andere processtap, andere balans

Voor de mensen die nu achter hun oren beginnen te krabben: de balans tussen prestaties, kosten, en/of risico’s (en ja, ook kansen) is afhankelijk van de processtap waar je in zit. Bijvoorbeeld de processtap ‘tactische uitwerking’. We hebben veel assets, dus als we voor elke actie een afweging moeten maken op basis van prestaties, kosten, risico’s, is dat veel werk. Soortgelijke situaties kennen soortgelijke acties en die kun je aan de voorkant inregelen. Op dat moment worden ingrijpmaatstaven bepaald aan de hand van een risicoafweging. Niet op basis van prestaties en niet op basis van kosten.

Inspecties gaan over risico’s

Vervolgens leiden inspecties tot een lijst met locaties waar iets moet gebeuren. Als de beheerder vindt dat de lijst met locaties kan worden uitgedund, voert zij dus een tweede risicobeoordeling uit. Daar kunnen goede redenen voor zijn. Het kan ook zijn dat de ingrijpmaatstaven aan de voorkant niet goed zijn ingeregeld. In dat kader verwijzen we graag nog even naar de Beheersystematiek Openbare Ruimte van CROW waarin een werkwijze staat beschreven hoe je daar mee om zou kunnen gaan. Maar goed, het bepalen van de locaties gebeurt dus op basis van een risico-inschatting. Niet op kosten en niet op prestaties.

Maatregelen gaan over de hele balans

Tijd om maatregelen te bepalen. Bij het bepalen van de maatregelen komen uiteraard de kosten om de hoek kijken. Wanneer er alternatieven mogelijk zijn, kun je een volledige afweging maken op basis van prestaties, kosten en risico’s. Kies ik voor een hogere, of een lagere stroefheid van het wegdek? Ga ik de rioolbuis vervangen, of relinen? Kies ik een maatregel die vijf jaar meegaat, of twintig jaar?

Bij prioriteren zijn de kosten leidend

Vervolgens ga je de maatregelen plannen. Dan ben je aan het faseren. Als het mogelijk is om een rangorde aan te brengen in maatregelen (‘Deze moet echt eerst, want anders wordt het onveilig’), dan ben je wederom bezig met het afwegen van risico’s, zij het op wat meer detailniveau. Er vindt verder geen afwegingen meer plaats op basis van prestaties en kosten.

Sta je voor de minder prettige taak, dat je moet prioriteren (in onze definitie is dat gelijk aan kiezen wat je niet gaat doen, omdat er geen geld genoeg is), dan ga je bewust de risico’s vergroten. Het gaat hier niet om prestaties (die zijn allemaal al bepaald in het voortraject). Wat je wel probeert is om de risico’s te beperken, waarbij de kosten maatgevend zijn.

Dus zo zie je maar, die balans tussen prestaties, kosten en risico’s is anders in de verschillende processen. De volledige balans zit vooral in de ontwerpfase en bij het bepalen van de maatregelen. Bij andere afwegingen gaat het meer over kosten en risico’s. Als je dit onderscheid ziet, wordt dat stoeien met die balans ook iets makkelijker.