Oude wijn in nieuwe zakken is niet lekker
Er worden heel veel woorden gebruikt om duidelijk te maken wat assetmanagement anders is dan het beheer zoals we dat al sinds jaar en dag uitvoeren. En het lijkt wel dat hoe meer woorden er nodig zijn, hoe onduidelijker de uitleg wordt. Totdat een beheerder bijna knock out op de grond ligt, bedolven onder een berg nieuwe assetmanagementtermen en vertwijfelt uitroept: ‘Het is gewoon oude wijn in nieuwe zakken!’ Dat klinkt niet lekker. Als die oude wijn overgeheveld wordt naar een nieuwe zak, gaat die daar niet beter door smaken. Je kunt beter nieuwe wijn in nieuwe zakken doen, of liever nog nieuwe wijn in een prachtige glazen fles.
Liever doorontwikkelen dan professionaliseren
Het is dus best lastig om kernachtig te beschrijven wat assetmanagement is en daarom wordt er naarstig gezocht naar krachtige oneliners. Eén daarvan is: Assetmanagement is het verder professionaliseren van beheer. Deze oneliner wordt het liefst voorzien van een volwassenheidsdiagram waarin we van kleuter doorgroeien naar volwassene. Vorige week nog waren we op bezoek bij een afdelingshoofd van een gemeente en hij zei: ‘Noem assetmanagement alsjeblieft niet professionaliseren. Je schopt er de mensen zo mee tegen het zere been. Het klinkt net alsof ze het al jaren niet goed doen. Noem het liever doorontwikkelen.’ Oké, prima, doorontwikkelen. Maar waarin eigenlijk? Eén van de mogelijke zienswijzen is als volgt: Stel, je zorgt als beheerder goed voor je assets. Telkens als er iets van ongewenste schade is, ga je dat fiksen. En stel dat je dit ook op een beetje systematische manier aanpakt, door eens in de zoveel tijd bij de assets te gaan kijken. Je hebt een lijst bij je waarop staat welke schades wel en niet mogen en er is ook een lijst waarop staat welke maatregel nodig is bij welke schade. Met behulp van deze informatie timmer je een onderhoudsplan in elkaar en voert dat uit. Dan ben je bezig met rationeel beheer. In een oneliner kun je zeggen: ongewenste schade = actie.
Onderhoudsmanagement
Nu is het mogelijk – je voelt het al aankomen – om hierin door te ontwikkelen. Je gaat nog steeds naar buiten om schades aan de assets op te nemen, waarna je de informatie naar binnen brengt. Maar in plaats van dat je meteen actie gaat ondernemen, ga je eerst eens goed naar de inspectieresultaten kijken. Zitten er vreemde dingen in, zijn er bijzondere oorzaken te ontdekken, wat is de eigenlijke de beste maatregel, zijn er alternatieven, hoe zit het met de levensduurkosten en kun je iets over de risico’s zeggen aan de hand van de schades die er wel zijn maar waar nog geen actie nodig is? Je bundelt de maatregelen, je brengt een prioritering aan en je optimaliseert de inspectiefrequentie. Je maakt zelfs een onderhoudsstrategie voor de verschillende assets. Bij sommige assets pas je TAO toe, bij andere SAO, of juist GAO. Dit alles bij elkaar heet onderhoudsmanagement.
Assetmanagement
Tijd om ons nog verder te ontwikkelen. Tot nu toe hebben we vooral naar de conditie van de assets gekeken en misschien zelfs naar de prestaties. Om even uit te leggen wat het verschil is: als de bladen in een pomp versleten zijn, dan hebben we het over de conditie van de pomp. Als de pompcapaciteit (door bijvoorbeeld een slechtere conditie) afneemt, dan hebben we het over de prestatie. Conditie en prestatie zijn alle twee technische grootheden. Maar er speelt meer. We moeten tegenwoordig ook beoordelen of de assets nog wel goed functioneren onder extremere weersomstandigheden. En zijn ze gemaakt van circulair materiaal? Gebruiken we niet onnodige veel energie? Kunnen we een plein inzetten om wateroverlast elders te voorkomen? Zijn de kwaliteitseisen die we stellen echt wel nodig, of kan het ook een tandje minder? Gaan we onderhoud plegen, of laten we de asset kapot gaan om daarna te vervangen? Op basis van ervaring kunnen we inschatten dat de politiek al na vijftien jaar een nieuwe bestrating wil in plaats van het vijftig jaar te laten liggen. Hoe beïnvloed dat onze materiaalkeuze? Kunnen we een soort masterplan voor de inrichting maken waar we stapsgewijs met elke vervanging naar toewerken? Is het nog wel nodig dat de brug beweegbaar is, of kunnen we slimmer met de recreatievaart omgaan? Kiezen we voor veiligheid door de bomen weg te halen, of voor biodiversiteit door de bomen te laten staan? Als er onvoldoende geld is voor vervangingen, wat laten we dan liggen? Gaan we de duizendknoop nu aanpakken of pas over een paar jaar? Kunnen we assets leasen en is dat handig? Welk beleid kost ons veel geld, maar levert weinig op? Hoe kunnen we de beheerinvesteringen koppelen met stadsontwikkeling? Waar gaan we sensoren aanbrengen en waar heel bewust niet? Hoe richten we de organisatie in zodat we slim met elkaar kunnen samenwerken? Dit zijn allemaal vragen die thuishoren bij assetmanagement. Dat is echt nieuwe wijn in een glazen fles met een uitgebalanceerd bouquet aan smaken.
Moet een assetmanager dat allemaal kunnen?
Sommige organisaties die met assetmanagement bezig zijn, maken onderscheid in drie typen assetmanagers: de operationeel assetmanager, de tactisch assetmanager en de strategisch assetmanager. Grofweg kun je zeggen dat de operationeel assetmanager zich bezig houdt met rationeel beheer (onderhoud), de tactisch assetmanager met onderhoudsmanagement en de strategisch assetmanager met assetmanagement. Er zijn ongetwijfeld nuanceringen in aan te brengen in deze driedeling, maar voor het snelle overzicht is het een handige kijkwijze. Om je als assetmanager te ontwikkelen, kun je cursussen en opleidingen volgen. Deze heten dan heel toepasselijk cursus/opleiding assetmanagement. Maar eigenlijk weet je dan net te weinig. Is het een opleiding om van een operationeel assetmanager een tactisch assetmanager te worden, of is het bedoeld om een strategisch assetmanager te worden? Als het om verwachtingenmanagement gaat, is dit een belangrijke vraag om te stellen. Het voorkomt de verontwaardiging aan het einde van een opleidingsdag: ‘Maar moeten wij dit als assetmanager allemaal kunnen?’ Ja, als strategisch assetmanager wel, maar als tactisch assetmanager niet.
We hopen dat het met deze uitleg een beetje duidelijker is geworden dat assetmanagement meer is dan oude wijn in nieuwe zakken. Proost.