Kenmerken en karaktereigenschappen
Het is gemakkelijker om van iets specifieks iets abstracts te maken, dan van iets abstracts iets specifieks te maken. Dat geldt ook voor de ISO 55000. Die is zo abstract dat het voor alle assets van toepassing is. Probeer daar maar weer iets van te maken dat op jouw vakgebied past. Eén van die abstracte onderwerpen in assetmanagement is de Line of Sight. Op abstract niveau klinkt het volkomen logisch: zorg ervoor dat alle activiteiten die worden verricht in lijn liggen met de doelen van de organisatie. Maar als we dat concreet proberen te maken, worden we van de wijs gebracht. De meeste van ons beginnen met de doelen van de organisatie en proberen dat verder uit te werken naar steeds kleinere eenheden, totdat voor alle typen assets eisen zijn geformuleerd. Een complex doel wordt op deze manier opgedeeld in heel veel kleine stukjes in de hoop dat alles gaat samenwerken zoals het is bedacht. En mocht dat niet het geval zijn, dan kunnen we altijd nog bijsturen.
Losse assets hebben kenmerken
Het beheren van onze assets is het gevolg van jarenlange ervaring en ontwikkeling. We staan letterlijk op de schouders van anderen. Deze praktijkervaring bevindt zich op assetniveau. Elke asset heeft kenmerken. Om te beginnen zijn dat natuurlijk de vaste kenmerken zoals lengte, breedte en locatie. Daarnaast zijn er de kenmerken die veranderen in de tijd, zoals de conditie. Dat laatste kennen we als kwaliteitsgegevens. Aan deze dynamische kenmerken kunnen we eisen stellen: zo mogen ze niet onder een bepaalde grens komen en weten we bij welke waarden het verstandig is om onderhoud uit te gaan voeren. Om dit concreet te maken: als je een beeldkwaliteit B, of een conditiescore 3 nastreeft, is dit de ondergrens. Dan wacht je niet tot B of 3 is bereikt, maar je grijpt al eerder in zodat je daarmee de levensduurkosten laag houdt. Wie stelt de ondergrenzen en ingrijpmomenten vast? De ontwerper en de ervaren beheerder.
Systemen hebben karaktereigenschappen
Meerdere assets kunnen samen een systeem vormen. Het kenmerk van een assetsysteem is dat de assets met elkaar interacteren. Een verzameling solitaire verkeerslichten vormt samen op zich geen systeem, maar als de groentijden op elkaar zijn afgestemd wel. Ook een brug of een tunnel zijn voorbeelden van assetsystemen, omdat ze een uit een heleboel verschillende assets bestaan die samenwerken om het systeem te laten functioneren. Dit soort objecten hebben geen kenmerken, maar karaktereigenschappen en die hebben vooral betrekking op het functioneren van het object of het systeem. Denk bijvoorbeeld aan de tijd die een brug nodig heeft om te openen en te sluiten, aan de veiligheid van een tunnel in geval van een calamiteit, etc. Hier kun je technische prestatie-eisen aan stellen.
Systemen monitor je met indicatoren
Behalve samengestelde objecten zijn er nog andere vormen van assetsystemen en dat zijn netwerken. De meest bekende zijn natuurlijk de (vaar)wegennetwerken. Ook netwerken hebben karaktereigenschappen en dan gaat het over de capaciteit van een netwerk, of het vermogen om incidenten op te vangen. Alleen, hoe zo’n netwerk functioneert; daar kunnen we wel wensen bij hebben, maar niet echt eisen aan stellen. Huh?, zul je denken, het is toch wel mogelijk om daar eisen aan te stellen? Nee, want zo’n netwerk is een complex systeem. Complex wil zeggen dat er heel veel interacties plaats vinden en dat het niet mogelijk is om de uitkomst goed te voorspellen. Dat laatste zit hem vooral in de onvoorspelbaarheid in het gedrag van de mens en zaken die buiten onze controle vallen, zoals het weer. Aan netwerken stel je geen eisen; daar koppel je doelen aan vast. Je monitort de doelen aan de hand van indicatoren en als de indicator teveel van het doel afwijkt ga je naar beste inzicht bijsturen. Dit kan een technisch ingrijpen zijn, maar het kan ook bestaan uit gedragsbeïnvloeding van de gebruikers, of een betere dienstverlening door tijdig informatie door te geven.
De eisen liggen niet in één lijn
Terug naar de concretisering van de Line of Sight. Die lijkt te zeggen dat we met een top down een lijn kunnen zetten waarmee we de eisen tot op het kleinste niveau in kaart kunnen brengen en vervolgens alles onder controle hebben. Maar dat is niet zo, want er zijn gebruikers en onvoorziene invloeden die er samen een complex systeem van maken. Daarom koppelen we de eisen aan de kenmerken en indicatoren aan de karaktereigenschappen. De Line of Sight betekent niet dat alle eisen in één lijn liggen; het betekent dat we altijd oog houden op de doelen die we nastreven, ongeacht hoe de weg ernaartoe eruit ziet. En daarmee is dit abstracte begrip weer een stukje concreter geworden.