Is een rat ook een asset?

Zo heerlijk als mensen even de boel omdraaien waardoor een frisse blik op een situatie ontstaat. Binnen de infrastructuur en openbare ruimte zien we assets als kapitaalintensieve objecten die stevig verankerd aan de grond zitten. Mensen die al wat langer met assetmanagement bezig zijn, begrijpen dat er ook mobiele assets zijn zoals auto’s en mensen, en zelfs niet fysieke-assets als vergunningen en toezicht. Al deze vormen van assets kun je op een assetmanagement-manier aanvliegen. Wanneer we dit gegeven nog verder doortrekken: is een rat dan ook een asset?

Verbinden van denken en doen

Deze vraag kwam oppoppen tijdens een directeurenoverleg. Al eerder werd geconstateerd dat assetmanagement soms wat elitair kan overkomen. Het gaat dan vooral om het abstracte deel in de denkfase, terwijl de dagelijkse uitvoering net zo goed onderdeel uitmaakt van assetmanagement. Alleen, hoe krijgen we die denk en doe-werelden beter bij elkaar? Een veel gekozen aanpak is ketenmanagement, waar een regisseur van alles aan elkaar verbindt. Daarbij staat één assetgroep centraal, zoas groen. Maar stel je nu eens voor dat je een hele andere ‘asset’ centraal gaat stellen, bijvoorbeeld de rat? Zou dat voor verbinding kunnen zorgen?

Een rat als held of indicator

De diehard-assetmanagers zullen zeggen dat we geen ratten beheren, hooguit beheersen. Dat ze geen waarde vertegenwoordigen, alleen maar risico’s en ontevredenheid. Behalve natuurlijk als de rat een speurneus heeft om mijnen op te sporen en een heldenmedaille verdient. Je kunt ook aandragen dat een rat geen asset is, maar juist een indicator voor schoon en leefbaarheid. Aan de andere kant houd je als plaagbestrijder de hotspots en de klachten bij. Je hebt een bepaalde aanpak om de overlast te beperken, er is een budget nodig en mensen die ermee aan de slag gaan. Dit klinkt als een gestructureerde aanpak en dus als assetmanagement.

De rat als verbinder

De kracht van de vraag of een rat een asset is, zit hem wel degelijk in de verbinding. Stel, je zet de rattenbestrijding centraal: wat komt er allemaal bij kijken om te zorgen dat er geen overlast meer is? Om te beginnen natuurlijk het terugdringen van het aantal ratten door de beestjes zelf aan te pakken. Maar het gaat ook over zwerfafval en schoonmaken. En over het maaien van het gras en andere vormen van groenbeheer. Vervolgens kom je bij de praktische afwegingen. Wat is belangrijker: Het terugdringen van de rattenoverlast of de biodiversiteit in het hoge groen? Nu hebben we in een keer een hele concrete oefening te pakken over hoe om te gaan met de assetwaarden. En dat lukt alleen als we daar in gezamenlijkheid over nadenken.

Het effect centraal

We hebben de vraag over de rat ook aan verschillende mensen voorgelegd om eens wat geluiden te peilen. Eén van de reacties was dat als je een rat als asset zou behandelen, je dat ook voor de vogels zou moeten doen. Sterker nog, waarom zou je het dan niet ook voor de luchtkwaliteit doen, of beter nog voor het klimaat? Dit is precies wat de rattenvraag zo sterk maakt. Het draait de wereld om. Het zet het effect centraal, zoals de kwaliteit van de leefomgeving, of de gezondheid van mensen, of het voortbestaan van de aarde. Het gaat niet om de conditie van de assets, het gaat erom hoe je de assets laat bijdragen aan het gewenste effect.

Een rivier als rechtspersoon

Een ander reactie was: ‘Onderschat de rat niet in de stakeholderanalyse’. Briljant. Mag een rat ook een stem hebben? Is dat een gekke vraag? Nee. In Nieuw-Zeeland is de Wanganui Rivier sinds enkele jaren een rechtspersoon. De rivier kan nu andere rechtspersonen aanklagen en andersom kunnen andere rechtspersonen de rivier aanklagen. Uiteraard zit er een heel verhaal achter en heeft deze stap vooral nog een symbolische waarde, maar waar het om gaat is dat een ieder ander (mens, ding, rivier of dier) een waarde heeft. Trekken we dit door naar assetmanagement dan betekent dit dat de assets niet alleen een economische waarde hebben en goed zijn voor de leefomgeving van de mensen, maar dat de natuur en aarde ook een stem hebben. Stemmen die gehoord moeten worden.

Een integrale topvraag

Het centraal zetten van de rat heeft dus een verbindende kracht binnen de eigen organisatie. Tegelijkertijd laat deze denkoefening zien dat de mens niet altijd voorop staat. De Wanganui Rivier heeft bijvoorbeeld een spirituele waarde. De Duitse bosbeheerder Peter Wohlleben is heel anders naar bossen gaan kijken (en daardoor ook anders gaan beheren) sinds hij zag dat bomen sociale banden met elkaar aangaan. En gewoon omwille van het argument: zouden we een andere manier van beheren kunnen ontwikkelen als we de rat als levend wezen zien dat net zoveel recht heeft om te mogen bestaan als een mens?

Dus is een rat een asset? Misschien niet als je er met een technisch oog naar kijkt. Maar door het te beschouwen als een effect, maken we grote stappen voorwaarts in assetmanagement. En door het te beschouwen als een waardevolle stakeholder kan het er zelfs toe leiden dat we op een andere manier gaan beheren. De vraag of een rat een asset is, is een integrale topvraag. Dus asset of geen asset, de vraag in zichzelf zet in ieder geval iets in beweging Laat ze maar doorkomen, die ‘rare’ vragen.