Hoeveel productie heb je gemaakt vandaag?

Blader door een paar willekeurige beleidsplannen van het afgelopen jaar en je treft er ongetwijfeld de woorden ‘de wereld wordt complexer’ aan. Wist je dat in beleidsstukken van twee decennia geleden dezelfde woorden werden geschreven? De wereld wordt dus al jaren complexer en al die jaren klinkt de roep om beweging. Het recept is tot nu toe nog steeds hetzelfde: ‘Onze medewerkers hebben nieuwe competenties nodig’. Het gaat dan om omgevingsbewustzijn, meer naar buiten, in dialoog kunnen treden etc. Het fascinerende is dat het in die twintig jaar dus kennelijk niet gelukt is om die competenties te veranderen. Of zijn we door de verkeerde bril aan het kijken? Ligt het niet zozeer aan de competenties, maar aan de omgeving? Door welke bril zijn we eigenlijk aan het kijken?

De bril van efficiënt werken

De grootste bril die we op hebben is de bril van efficiënt werken. Dat is een uitvloeisel van het New Public Management. Zonder te weten spreken wel elkaar al jaren na: ‘We moeten efficiënt werken en als het even kan effectief.’ Stel maar eens de volgende vraag in je organisatie (leuke actie voor bij het koffieapparaat): ‘Wat moet assetmanagement opleveren?’ In veel gevallen luidt het antwoord: ‘Dat we efficiënter gaan werken. Zakelijker, net als in een bedrijf’. En dat voor een overheidsorganisatie …

Maar goed. Dat efficiënte werken hebben we in ons hoofd gelijkgeschakeld aan productie maken. Ken je dat gevoel? Je hebt de hele dag vergaderd en dan kom je thuis met de verzuchting: ‘Ik heb niets gedaan vandaag’. Wat je eigenlijk zegt is: ‘Ik heb geen productie gedraaid. Ik heb niets concreets gemaakt vandaag.’ En dat voelt slecht. Omdat je een bril op hebt, die zegt dat je productie moet draaien. Dit bril is zo dominant, dat we ons niet eens meer bewust zijn dat die op onze neus staat.

Praten of een rapport maken?

Een voorbeeld: Op een dag moet je kiezen tussen naar buiten gaan om met mensen in de omgeving te gaan praten, of een rapport afronden. Wat gaat er winnen? In de meeste gevallen het rapport, want dat is productie. Daarmee kun je laten zien dat je ook ‘echt’ hebt gewerkt. Want als je niet voldoende productie draait, krijg je op je kop van je manager. Dus goed beschouwd heb je nooit tijd om naar buiten te gaan. Want dat is tijd waarvan je de productie niet kunt meten. En zo leidt de omgeving ertoe dat we twintig jaar later nog steeds niet de competentie beheersen om een verbinding te maken met buiten.