Hoe niet-duidelijke taal toch kan verbinden

De media kwamen met geweldige volzinnen uit kamerbrieven aanzetten om ongewenst ambtelijk taalgebruik te illustreren (“De combinatie van deze punten leidt tot uitvoeringsconsequenties met mogelijk een grote impact”). Zoveel wolligheid en jargon bij elkaar kan natuurlijk niet. Dat was precies de reden waarom het Netwerk Begrijpelijk Overheid de campagne Direct Duidelijk lanceerde. Eén van de acties die je als overheid kunt doen, is het sluiten van een Direct Duidelijk-deal. De Provincie Zeeland vertelt dat ze als doel heeft dat iedereen de teksten van de provincie moet kunnen begrijpen. De Gemeente Roerdalen raakt de kern beter en zegt: “Onze inwoners hebben het recht op een duidelijke en heldere communicatie.” Want dat is het doel van Direct Duidelijk: Duidelijke taal voor de burgers. Niet voor de kamerleden, niet voor de collega-ambtenaren, niet voor de juristen, niet voor de bestuurders, maar voor de burgers. Dan vraag je je af: Waarom geen duidelijke taal voor iedereen? Nou, omdat niet-duidelijke taal ook een functie heeft. Wat is duidelijke taal?

Uiteraard hangt alles af van de definitie van ‘duidelijke taal’. Een tekst vol jargon is zeer duidelijk voor collega’s. Waarschijnlijk nog duidelijker dan een tekst die is geschreven in ‘duidelijke taal’, omdat in het jargon veel definities zijn opgenomen. Dankzij het jargon spreek je letterlijk dezelfde taal, waarbij schrijver en lezer hetzelfde beeld hebben bij een bepaald begrip.

De website van Direct Duidelijk geeft geen uitsluitsel over de definitie van ‘duidelijke taal’, maar wij vermoeden dat daarmee hetzelfde wordt bedoeld als ‘klare taal’. Voor de techneuten onder ons zegt dat natuurlijk nog niets. Gelukkig kunnen we melden dat er zes taalniveaus zijn gedefinieerd, met als gemiddeld taalniveau B1 […]. Als je op dat niveau schrijft, dan begrijpt de lezer wat die moet doen. Dat is klare taal. Of duidelijke taal.Geniale teksten

Er is ook een niveau C1: De lezer begrijpt complexe teksten, specialistische artikelen en technische instructies. En een niveau C2: De lezer begrijpt alles. Als we het over assetmanagement hebben, gaan we al snel naar niveau C1. Niveau C2 is uitdagender. Daar gaat de lezer zelf verbanden leggen en tussen de regels doorlezen. In hoeverre die dan alles begrijpt, is dan nog de vraag. Maar als je op niveau C2 kunt schrijven, dan bedien je als ambtenaar wel een groot publiek. De teksten zijn dan zo geschreven, dat het beleid van de huidige bestuurder in lijn is met de vorige bestuurder. Dat er geen lastige vragen komen van journalisten. En de teksten zorgen ervoor dat de bestuurder niet voor schut staat. Ambtenaren schrijven helemaal niet slecht (oké, uitzonderingen daargelaten), het zijn juist ware genieën op het gebied van taal. Dankzij dat ambtelijk taalgebruik blijft iedereen verbonden met elkaar.