Assetmanagement en vitale assets

In tijden van het Coronavirus staat het woord ‘vitaal’ ineens in de schijnwerpers. De overheid heeft een lijst gemaakt met Cruciale beroepen en Vitale processen. Als je lijst goed doorleest zie je trouwens dat afvalwaterinzameling ontbreekt. Gelukkig meldt Rioned dat rioolbeheerders en medewerkers er zelf voor zorgen dat ook hier alle processen blijven doorgaan.

Onmisbare processen

Maar goed, vitaal dus. Een mooi woord. De eerste betekenis is ‘krachtig, sterk, vol energie’, alleen is dat niet wat hier wordt bedoeld. Het gaat hier om essentiële processen. De Rijksoverheid stelt het nog krachtiger: het gaat om onmisbare beroepen en processen. Onmisbaar als het gaat om de samenleving draaiende te houden. Onmisbaar als in ‘daar applaudisseren we voor’.

Gelet op de crisisoverleggen, is het nog een flinke taak om goed invulling te geven aan dit onmisbare werk. Kijk bijvoorbeeld naar het inzamelen van afval. Huisvuil zit in voornamelijk in kliko’s of in ondergrondse containers. In beide gevallen zijn er vrachtwagens nodig om het afval op te halen, inclusief vrachtwagenchauffeurs. Alleen niet elke vrachtwagenchauffeur is opgeleid om ondergrondse containers te legen. Sterker nog, er zijn soms net genoeg chauffeurs voor een normale bedrijfsvoering. Met als gevolg dat als meerdere van hen tegelijk ziek worden, er een cruciaal probleem ontstaat, omdat er dan te weinig vervanging beschikbaar is.

Vitale assets

Het woord vitaal kennen we ook van het programma ‘vitale assets’ van Rijkswaterstaat. Dat is een programma om voorspelbaar onderhoud te ontwikkelen en de assets vitaal te houden. In deze context betekent ‘vitaal’ gezond en in goede conditie. Dat is weer iets anders dan het benoemen van vitale assets. In dat geval wordt verwezen naar de cruciale assets voor de samenleving, zoals onze dijken en zeeweringen. In de lijst van vitale processen van de Rijksoverheid zien we dit staan onder het ‘keren en beheren waterkwantiteit’. Het zal maar gebeuren dat er tijdens de Corona-pandemie hoogwater optreedt. Dit soort vitale assets kennen we in assetmanagement als kritieke assets.

Wat deze pandemie nog meer laat zien is dat niet alle kritieke assets, kritiek zijn tijdens een pandemie. Door het massaal thuis blijven, is het een stuk rustiger op de wegen. In deze tijdelijk nieuwe situatie kan het uitvallen van een essentieel verkeerslicht, ineens minder kritiek zijn. De kritikaliteit is dus afhankelijk van het gebruik en van de doelstellingen van de organisatie.

De cruciale taak in het SAMP

Wat kan assetmanagement leren van het Corona-virus? In de crisisjaren lag het accent op de kerntaken (wat moet) en de overige taken (wat we willen). Corona brengt een nieuw soort taak in beeld, te weten de cruciale taak. Waar zit deze cruciale taak in het SAMP (Strategisch Assetmanagementplan)? In de risicomatrix? Niet expliciet. Je kunt redeneren dat een cruciale taak of asset een grote impact heeft op bijvoorbeeld veiligheid en leefbaarheid als het niet werkt. Daarmee is het risico groot en wordt het op die manier meegenomen. Maar er bestaat niet zoiets als een organisatiewaarde ‘cruciaal’. Zit de cruciale taak/asset dan in het afwegingskader? Als het afwegingskader gelijk is aan de risicomatrix, dan niet. Maar als er een afwegingskader is dat wordt gebruikt om een knoop door te hakken bij een dilemma, dan wel. Je kunt dan bijvoorbeeld voorrang geven aan een cruciale asset.

Het Corona-virus laat ook zien dat er nog een ander type ‘asset’ is, te weten de ‘human asset’. Vriendelijker gezegd: de medewerkers, de mensen die invulling geven aan de vitale processen. In het SAMP staat dit soms wat weggemoffeld onder personeelsbeleid en opleidingen, maar de huidige pandemie laat zien dat dit onderwerp echt meer aandacht verdient. Wat zijn de cruciale processen, wat betekent dat voor de mensen en hoe zorgen we voor een goede achtervang?

Tijd om te leren

De pandemie houdt ons in de greep. Tegelijkertijd leren we er veel van. In het boek Zwarte Zwanen schrijft Taleb dat we ons niet voorbereiden op Zwarte Zwanen, omdat we ze ons niet kunnen voorstellen. De Corona-pandemie is zo’n Zwarte Zwaan. Het voordeel is (ervan uitgaande dat de meesten van ons het Corona-virus zullen overleven) dat we ons tijdens en na de crisis erop aanpassen. Dus mocht je nog wat tijd over hebben de aankomende weken, dan is dit het moment om de waardevolle lessen om te zetten naar ideeën, voorstellen en werkwijzen. Daar worden we met z’n allen sterker van. En vitaler.